محرومیت از حقوق اجتماعی در قانون به عنوان مجازات در نظر گرفته شده است. و محرومیت از حقوق اجتماعی ممکن است به عنوان هر سه مجازات اصلی و مجازات تبعی و مجازات تکمیلی وجود داشته باشد.
حقوق اجتماعی
طبق ماده 26 قانون مجازات اسلامی، حقوق اجتماعی موضوع این قانون به شرح زیر است:
الف) داوطلب شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا
ب) عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیات دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور
پ) تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری
ت) انتخاب شدن یا عضویت در انجمنها، شوراها، احزاب و جمعیتها به موجب قانون یا با رای مردم
ث) عضویت در هیاتهای منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف
ج) اشتغال به عنوان مدیر مسوول یا سردبیر رسانه‌های گروهی
چ) استخدام و یا اشتغال در کلیه دستگاههای حکومتی اعم از قوای سه گانه و سازمانها و شرکت‌های وابسته به آنها، صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداریها و موسسات مامور به خدمات عمومی و دستگاههای مستلزم تصریح یا ذکر نام برای شمول قانون بر آنها
ح) اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری
خ) انتخاب شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام
د) انتخاب شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی
ذ) استفاده از نشانهای دولتی و عناوین افتخاری
ر) تاسیس، اداره یا عضویت در هیات مدیره شرکت‌های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا موسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی
مستخدمان دستگاههای حکومتی در صورت محرومیت از حقوق اجتماعی، خواه به عنوان مجازات اصلی و خواه مجازات تکمیلی یا تبعی، حسب مورد در مدت مقرر در حکم یا قانون، از خدمت منفصل می‌شوند.
هر کس به عنوان مجازات تبعی از حقوق اجتماعی محروم گردد پس از گذشت مواعد مقرر مذکور در مجازات تبعی (ماده 25) اعاده حیثیت می‌شود و آثار تبعی محکومیت وی زائل می‌گردد.
