هر کس به موجب حکم قطعی دادگاه به پرداخت جزای نقدی محکوم گردد و آن را نپردازد، اموال وی به وسیله مرجع اجرای حکم، شناسایی، توقیف و با رعایت مقررات راجع به مستثنیات دین از محل فروش آنها نسبت به اجرای حکم اقدام می‌شود. در صورت فقدان مال یا عدم شناسایی آن، مرجع اجرای حکم می‌تواند با توقیف بخشی از حقوق طبق قانون اجرای احکام مدنی و یا تمام یا بخشی از سایر درآمد‌های محکوم علیه برای وصول جزای نقدی اقدام مقتضی به عمل آورد.
در صورت تقاضای تقسیط از جانب محکوم علیه و احراز قدرت وی به پرداخت اقساط، دادگاه نخستین که رای زیر نظر آن اجراء می‌شود می‌تواند با اخذ تضمین مناسب امر به تقسیط نماید.هرگاه اجرای حکم به طرق مذکور ممکن نگردد با رعایت مقررات مربوط به مجازات‌های جایگزین حبس به ترتیب زیر عمل می‌شود:
الف) در جزای نقدی تا پانزده میلیون ریال، هر سی هزار ریال به یک ساعت انجام خدمات عمومی رایگان تبدیل می‌شود.
ب) در جزای نقدی بالای پانزده میلیون ریال، همچنین در صورت عدم شرایط اجرای بند (الف) این ماده، هر 2/500/000 ریال به یک روز حبس تبدیل می‌شود.
آیا تعلیق اجرای مجازات و آزادی مشروط صرفاً برای مجازات حبس اصلی می‌باشد یا اینکه می توان برای بازداشت بدل از جزای نقدی هم تقاضای آزادی مشروط یا تعلیق اجرای مجازات نمود؟
برخورداری از حکم آزادی مشروط ناظر به محکومانی است که مجازات قانونی آنها حبس با مدت معین باشد نظریه اکثریت در حد مذکور مورد تایید است. ماده 46 و 58 قانون مجازات اسلامی صرفاً در خصوص اصل مجازات می‌باشد. در حبس بدل از جزای نقدی امکان تعلیق اجرا و آزادی مشروط وجود ندارد.
در جرایم مواد مخدر 10 سال، در جرایم قاچاق 15 سال و در مابقی موارد حداکثر مدت بازداشت بدل از جزای نقدی 3 سال است، پس از اتمام مهلت‌های فوق و درحالیکه محکوم بازداشت بدل از جزای نقدی را تحمل و آزاد شده است در صورت شناسایی اموال محکوم آیا می‌توان برای وصول جزای نقدی اقدام نمود؟
در فرض شناسایی اموال محکوم علیه در آینده و بعد از تحمل حبس بدل از جزای نقدی توقیف اموال مزبور برای استیفای باقیمانده جزای نقدی مورد حکم توجیه قانونی ندارد.
آغاز مدت حبس در بازداشت بدل از جزای نقدی
طبق ماده 29 قانون مجازات اسلامی، هرگاه بازداشت بدل از جزای نقدی توام با مجازات حبس باشد بازداشت بدل از جزای نقدی از تاریخ اتمام حبس شروع می‌شود که از حداکثر مدت حبس مقرر در قانون برای آن جرم بیشتر نیست و در هر حال مدت بازداشت بدل از جزای نقدی نباید از سه سال تجاوز کند.