نحوه تغییر نام و نام خانوادگی در شناسنامه

انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنسیت فرد، ممنوع است. تشخیص نام‌های ممنوع با شورایعالی ثبت احوال می‌باشد. این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام میکند. انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است. ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلایل شرعی ثابت گردد الزامی است، مگر کسانی که خود را سید ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود.

دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل نام خانوادگی خاصی بنام او ثبت و مختص او شناخته شده باشد. حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می‌شود، دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی اومی‌توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آنکه محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد بدهند.

شرایط تغییر نام

طبق ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نام های زیر ممنوع و دارندگان آنها می توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند:

1 – نام هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد. مانند : ” عبدالات ، عبدالعزی ” ( لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است )

2 – اسامی مرکبی که عرفا” یک نام محسوب نمی شوند ( اسامی مرکب ناموزون ) مانند : ” سعید بهزاد ، شهره فاطمه ، حسین معروف به کامبیز و ….”

3 – عناوین، اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان .مانند : ” سروان ، سرتیپ ، دکتر ، شهردار و یا سروان محمد و و شهردار علی ”

4 – القاب، اعم از ساده و مرکب . مانند : ” ملک الدوله ، خان ، یا شوکت الملک ، حاجیه سلطان و سلطانعلی ”

5 – اسامی زننده و مستهجن – زننده و مستهجن آن دسته از نام هایی است که بر حسب زمان ، مکان یا مورد به دلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورایعالی برسد .

6 – نام هائی که معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی است .مانند : گرگ ، قوچی و ….” نام هایی که با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد .مانند ” لات ، خونریز ، چنگیز و … ” نام هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد . مانند : ” صد تومانی ، گت آقا ، کنیز ، گدا و … ” اسامی نامتناسب با جنسیت  فرد. مانند : ” ماشاءاله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور”

7 – حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص. مانند : ” قلی ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ ”

8 – تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنایی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده . مانند : ” زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و … ”

9 – هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده.

10  – هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده.

11  – تغییر نام ها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان ، اسمعیل به اسماعیل ، اسحق به اسحاق و … .

12  – تغییر نام کسانی که با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند.

13 – تغییر نام کسانی که نام آنها اسامی ایام هفته باشد.

14 – تغییر نام کسانی که تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه نسبت به تغییر جنسیت در اسناد سجلی و شناسنامه آنان حکم صادر نموده است.

15 – پیشوند ” عبد ” خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آنرا بنماید.

شرایط تغییر نام خانوادگی

اشخاص می توانند در موارد ذیل درخواست تغییر نام خانوادگی نمایند:

1- نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد. مانند : دو اصل تهرانی ، علی نژاد مطلق ، عدنان تکان تپه تهرانی ، آحسینی پور ، طباطبائی ط .

2- نام خانوادگی از واژه های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد . مانند : گدا پور ، پدر سوخته ، لش.

3- نام خانوادگی از واژه های خارجی باشد . مانند : علی اف برای ایرانیان غیر مهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان.

4- نام خانوادگی های مذموم که مغایر ارزشهای فرهنگ اسلامی باشد.

5- اسامی محل بطور مطلق و مضاف . مانند: کرجی ، افخمی تبریزی.