هرگاه زوج گمان کند که با دادن مهریه زوجه حاضر به تمکین نمیشود میتواند با دادن مهریه به امینی که از طرف حاکم تعیین میشود از تمکین زوجه اطمینان حاصل کند و سپس مهر به او تحویل داده شود. به نظر میرسد، با توجه به ماده ۱۰۸۵ و نظر فقهای امامیه حق حبس مانع چنین اختیاری شود؛ زیرا تا مهریه تسلیم و تحویل زوجه نشود، نوبت به تمکین نمیرسد دادن مهریه به امین ولو این که به تجویز حاکم باشد موجب اخلال در این حق میشود و از همه مهمتر در صورت تحویل مهریه برای زوج حق طرح دعوی تمکین در صورت نشوز زن ایجاد میگردد و در صورت اثبات و عدم تمکین ضمانت اجرایی آن عدم پرداخت نفقه است.
از این رو هرگاه زوج علم داشته باشد در صورت پرداخت مهریه زوجه باز هم تمکین نخواهد کرد. این امر موجبی برای عدم پرداخت مهر نیست؛ زیرا هر یک از این دو یعنی مهر و تمکین اگرچه در حق حبس به یکدیگر مرتبط هستند. ولی ضمانت اجرایی هر یک مستقل و جدا است.
حق حبس زوجه
ماده 1085 قانون مدنی:
زن میتواند تا مَهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مَهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
حق حبس ناظر به تمکین به معنای عام است، یعنی زن میتواند از نزدیکی، هم خوابی، سکونت در یک منزل، معاشرت خودداری نماید. به نظر میرسد، با توجه به اطلاق ماده ۱۰۸۵ و ذکر عبارات «ایفاء وظائفی در مقابل شوهر» انجام هر یک از وظایف زوجیت موجب سقوط حق حبس خواهد بود، یعنی به محض اینکه زن با شوهر خود نزدیکی، یا همخوابی داشته باشد و یا به امور منزل بپردازد حق حبس او ساقط میشود.
شرایط زن برای استفاده از حق حبس
ماده 1086 قانون مدنی:
اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود، دیگر نمیتواند از حکم ماده قبل استفاده کند.
معذالک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
به نظر صاحب جواهر، حاضر شدن زن به تمکین در واقع اسقاط حق حبس است و در ادله، سقوط حق معلق به نزدیکی نشده است (مثلا هرگاه زن حاضر به تمکین از شوهر شود ولی شوهر به علتی، مانند مسافرت یا بیماری، با زن نزدیکی نکند، حق حبس ساقط میشود). به نظر دکتر صفایی این نظر با ظاهر ماده 1086 و نیز با استثنایی بودن قاعده مندرج در ماده و محدودیت قلمرو شمول آن سازگارتر است.
مشاوره حقوقی
+ پرسش: من خانمم داره از حق حبس استفاده میکنه و پدرشون هم مانع از این میشن که ما زندگی مشترکمون رو شروع کنیم. حالا میخواستم بدونم اگر من همسرم رو به اجبار سوار ماشین کنم و بیارمش در خونهای که اجاره کردم، آیا جرم آدمربایی انجام دادم؟ آیا پدرشون میتونه از من به جرم آدمربایی شکایت کنه؟
– پاسخ: 0