دیه کامل انسان در سال 1403

دیه، به عنوان یکی از مجازات‌های موجود در قانون اسلامی، برای مجرمانی که جنایاتی علیه تمامیت جسمانی ارتکاب کرده‌اند، اعمال می‌شود. مبلغ دیه که باید به عنوان جریمه پرداخت شود، هر سال توسط رئیس قوه قضاییه اعلام می‌شود. در سال 1403 نیز، این مبلغ برای دیه کامل انسان در ماه‌های غیر حرام یک میلیارد و دویست میلیون تومان و در ماه‌های حرام 1 میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است.

احکام مربوط به دیه، در قانون اسلامی مشخص شده است و این مجازات گاهی به عنوان مجازات اصلی جرم ارتکابی محسوب می‌شود. در جرایم غیر عمدی و در مواقعی که قصاص امکان‌پذیر نیست، مجازات دیه اعمال می‌شود. احکام دیه، بسته به زمان و جنسیت متفاوت است و در قانون اسلامی تعیین شده است.

در کل، دیه به عنوان یکی از مجازات‌های موجود در قانون اسلامی، برای جبران خسارت تحمیل شده به افراد و خانواده‌های آنان به کار می‌رود.

+ تعریف دیه چیست؟

تعریف دیه در ماده 448 قانون مجازات اسلامی اینطور آمده است:

✅ دیه به معنای جبران خسارت تحمیل شده به اشخاص یا خانواده‌های آنان به دلیل جنایاتی است که علیه تمامیت جسمانی صورت گرفته است. در جنایات غیر عمدی، دیه برای جان و جسم دیگری پرداخت می‌شود، در حالی که در جنایات عمدی، زمانی که امکان قصاص کردن مرتکب وجود ندارد، به مجنی علیه یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود.

✅ میزان و مبلغ دیه ممکن است در قانون مشخص شده باشد و یا مشخص نباشد که در این صورت به آن “ارش” گفته می‌شود. در هر صورت، دیه به عنوان یکی از مجازات‌های موجود در قانون اسلامی، جهت جبران خسارت‌های وارده به افراد و خانواده‌های آنان به کار می‌رود.

? دیه در جنایات غیر عمدی، برای جان و جسم دیگری پرداخت می‌شود، در حالی که در جنایات عمدی، در شرایطی که امکان قصاص کردن مرتکب وجود ندارد، به مجنی علیه یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود.

? در برخی موارد، اگر حکم قصاص به دلیل جرمی صادر شده باشد، اما خود بزه دیده و یا اولیای دم وی، به دریافت دیه به جای قصاص رضایت می‌دهند. در این صورت نیز، دیه به عنوان جایگزینی برای حکم قصاص به کار می‌رود و مبلغ آن بر اساس قوانین و مقررات مربوط تعیین می‌شود.

? در کل، دیه به عنوان یکی از مجازات‌های اسلامی، جهت جبران خسارت تحمیل شده به اشخاص یا خانواده‌های آنان به دلیل جنایاتی علیه تمامیت جسمانی، استفاده می‌شود.

– انواع دیه

دیه را می‌توان از دو جهت مختلف دسته‌بندی کرد: ابتدا بر اساس اینکه جنایت بر عضو جسمانی انسان وارد شود یا بر منافع و اعضای بدن، و ثانیا بر اساس اینکه میزان دیه در قانون مشخص شده باشد یا خیر. بنابراین، انواع دیه عبارتند از:

1️⃣ دیه قتل: دیه قتل زمانی پرداخت می‌شود که از طریق جنایت عمد یا غیر عمد جان فردی گرفته شده باشد. میزان دیه قتل، دیه کامل انسان است که در ماه غیر حرام 1 ملیارد و 200 میلیون تومان و در ماه حرام که تغلیظ دیه صورت می‌گیرد، 1 میلیارد و 600 میلیون تومان است. در جنایات عمدی که منجر به قتل شده‌اند، دیه زمانی پرداخت می‌شود که اولیای دم، به جای قصاص، بر دیه مصالحه کنند.

2️⃣ دیه اعضای بدن: دیه اعضای بدن زمانی پرداخت می‌شود که جنایت بر عضوی از بدن رخ داده باشد. اغلب اعضای بدن دارای دیه مقدر هستند، به این معنی که کسرهای آن در قانون مشخص شده‌اند، در غیر این صورت برای آن عضو، ارش معین خواهد شد.

3️⃣ دیه منافع اعضاء: در صورتی که شخصی مرتکب جنایتی بر دیگری شود که به موجب آن، مجنی علیه، منفعتی که از برخی از اعضا حاصل می‌گردید را از دست بدهد؛ مثلاً منفعت شنیدن توسط گوش خود را از دست داده، اما گوش وی آسیبی نبیند، باید دیه آن را با توجه به کسرهای دیه پیش‌بینی شده برای این موضوع، در قانون مجازات اسلامی پرداخت کند.

4️⃣ دیه جراحات: در صورتی که شخصی مرتکب جنایتی بر دیگری شود و به موجب آن، جراحتی نظیر خراش بر سر و صورت یا اعضای بدن یا کبودی به وجود آید، باید دیه جراحات وارده را بپردازد. میزان این دیه، با توجه به دیه آسیب‌های مشخص شده در قانون، نظیر حارصه، متلاحمه و غیره، تعیین می‌شود.

در کل، دیه به عنوان یکی از مجازات‌های قانونی در اسلام، جهت جبران خسارت وارده به افراد و خانواده‌های آنان به دلیل جنایاتی علیه تمامیت جسمانی، به کار می‌رود.

+ نحوه تعیین مبلغ دیه ۱۴۰۳

? در هر سال، مبلغ و نرخ قیمت دیه با توجه به تفاوت با سال قبل، توسط رئیس قوه قضاییه اعلام می‌شود. این مبلغ و نرخ قیمت با توجه به نرخ تورمی که هر سال توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌شود، تعیین می‌شوند. ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی نیز به این نکته تصریح کرده است که میزان دیه نفس در مقررات شرع تعیین شده و در ابتدای هر سال، توسط رئیس قوه قضائیه، بر اساس نظر مقام رهبری، به تفصیل تعیین و اعلام می‌شود.

? بعد از اعلام مبلغ و نرخ قیمت دیه توسط قوه قضاییه، تمامی اشخاصی که مکلف به پرداخت دیه هستند، باید به همان مقدار نرخ دیه تعیین شده، دیه را پرداخت کنند. در صورتی که جرمی که منجر به پرداخت دیه شده است، در طی سال‌های قبل به وقوع پیوسته باشد، دیه پرداختی باید به نرخ روز باشد. با توجه به این نکته، افراد مکلف به پرداخت دیه باید در هر سال، مقدار و نرخ دیه را بررسی کرده و به آن مطابقت داشته باشند.

ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی:

+ نرخ دیه کامل انسان در سال های مختلف

به طبق قانون مجازات اسلامی، اگر در ماه‌های حرام (محرم، رجب، ذی‌الحجه و ذی‌القعده) قتلی رخ داده و منجر به فوت شخص شده و حکم پرداخت دیه نفس از سوی دادگاه صادر شده باشد، میزان و مبلغ دیه به اندازه یک سوم نرخ قیمت دیه کامل افزایش خواهد یافت. این افزایش به عنوان تغلیظ دیه شناخته می‌شود.

جدول زیر نشان‌دهنده نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۳ و سال‌های قبل است:

نرخ دیه کامل انسان در سال های مختلف
سال	مبلغ دیه در ماه های غیر حرام	مبلغ دیه در ماه های حرام
1389	45 میلیون تومان	60 میلیون تومان
1390	67 میلیون تومان	90 میلیون تومان
1391	94 میلیون تومان	125.3 میلیون تومان
1392	113 میلیون تومان	150.6 میلیون تومان
1393	150 میلیون تومان	200 میلیون تومان
1394	165 میلیون تومان	220 میلیون تومان
1395	190 میلیون تومان	253 میلیون تومان
1396	210 میلیون تومان	280 میلیون تومان
1397	231 میلیون تومان	308 میلیون تومان
1398	270 میلیون تومان	360 میلیون تومان
1399	330 میلیون تومان	440 میلیون تومان
1400	480 میلیون تومان	640 میلیون تومان
1401	600 میلیون تومان	800 میلیون تومان
1402	900 میلیون تومان	1 میلیارد و 200 میلیون تومان
1403	1 میلیارد و 200 میلیون تومان	1 میلیارد و 600 میلیون تومان

 

+ دیه کامل مرد در سال ۱۴۰۳

✅ در سال ۱۴۰۳، دیه کامل مرد در ماه‌های غیر حرام یا عادی، 1 میلیارد و 200 میلیون تومان و در ماه‌های حرام با اضافه شدن یک سوم دیه، معادل 1 میلیارد و 600 میلیون تومان است. طبق ماده 554 قانون مجازات اسلامی، میزان دیه برای مردان غیر مسلمان که دین آنها یکی از ادیان پذیرفته شده در قانون اساسی ایران مانند زرتشتی، کلیمی، صابئی و مسیحی باشد، برابر با دیه مسلمانان است.

✅ با توجه به مقررات جدید، میزان دیه پرداختی به زنان، برابر با مردان است، اما در صورتی که زن بزه دیده باشد، مسئول پرداخت دیه باید نصف میزان دیه مرد را پرداخت کند و تفاوت باقیمانده توسط صندوق تامین خسارت‌های بدنی پرداخت می‌شود.

✅ در تصادفات رانندگی، شرکت بیمه موظف است، خسارات وارده به زیان دیده را بدون در نظرگرفتن مواردی همچون دین و جنسیت، تا سقف تعهدات بیمه نامه پرداخت کند. هرچند دیه مرد دو برابر دیه زن است، اما مراجع قضائی نیز موظفند در انشای آرای مبنی بر پرداخت دیه، مبلغ مازاد بر دیه موضوع این ماده را به عنوان بیمه حوادث درج کنند.

ماده 554 قانون مجازات اسلامی:

+ دیه کامل زن در سال 1403

دیه زن در ماده 550 قانون مجازات اسلامی تعریف شده است

ماده ۵۶۰ قانون مجازات اسلامی:

? ماده‌های مذکور به این معناست که در صورتی که مقدار دیه خسارات بدنی، کمتر از یک سوم دیه کامل مرد باشد، دیه زن برابر با دیه مرد است. اما در صورتی که مقدار خسارات بدنی، بیشتر از یک سوم مقدار دیه کامل باشد، دیه زن نصف دیه مرد است. در هر صورت، مجرم موظف است دیه را به مجنی علیه پرداخت کند.

? در مورد تصادفات رانندگی ، در ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه:

[مقاله مرتبط: قرار وثیقه چیست؟ ]

سوالات متداول

 

مشاوره حقوقی