برای گرفتن فرزندخواندگی زوجین باید دارای شرایطی باشند و یک دوره سرپرستی آزمایشی 6 ماهه را بگذرانند. در این متن به سوالات مرتبط با سرپرستی کودک و فرزند خواندگی توسط سایت حقوقی احسان حسینی پاسخ داده شده است. و در پایان قوانین حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست نیز قرار داده شده است.
جهت دریافت مشاوره حقوقی حضوری در مشهد با شماره تلفن زیر هماهنگ نمایید.
+ صدور شناسنامه فرزند خواندگی بعد از سن ۱۲ سال امکان دارد؟
فرزند خواندگی مخصوص اطفال بدون سرپرست زیر ۱۲ سال است. حتی اگر فرزند را از قبل از این سن پذیرفته باشند و سرپرستی کرده باشند (مثلا فرزند نوزادی را به فرزندخواندگی قبول و او را تحت سرپرستی خود قرار داده باشید)، ولی دعوی صدور شناسنامه مبتنی بر فرزند خواندگی را بعد از این سن طرح کنند، پذیرفته نخواهد بود.
+ آیا فسخ حکم سرپرستی کودک برای زوجی که تصمیم طلاق دارند و هنوز اقدامی نکرده اند، صورت میگیرد؟
تا زمانی که رابطه زوجیت متقاضیان فرزندخواندگی باقی است و طلاق میان آنها صورت نگرفته است، فسخ فرزندخواندگی به جهت در معرض طلاق بودن زوجین، امکان ندارد.
مثلا این مورد زمانی متوجه زوجین می‌شود که اداره بهزیستی متوجه می‌شود زوجی که فرزندی را قبول کرده‌اند می‌خواهند طلاق بگیرند و به همین دلیل درخواستی مبنی بر صدور حکم به فسخ فرزندخواندگی می‌دهد و به وضعیت جسمانی فرزند و جلوگیری از آسیب‌های روحی بعدی که در اثر طلاق متوجه فرزند می‌شود استناد می‌کنند.
+ برای کودکی که از بدو تولد از مادر فرزند گرفتیم و دیگر مادر برای گرفتن کودک مراجعه نکرده می‌توان برای فرزندخواندگی او اقدام کرد؟
با توجه به شرایط مندرج در ماده ۶ قانون حمایت از کودکان بدون سرپرست، صدور قرار سرپرستی نسبت به کودکی که از جانب مادرش به متقاضی فرزندخواندگی سپرده شده، ممنوع می‌باشد.
+ در صورتی که از تاریخ ازدواج بیش از ۵ سال گذشته باشد، ولی طلاق گرفته باشیم و مجدد ازدواج کرده باشیم آیا باز هم برای فرزند خواندگی نیاز به گذشت ۵ سال از تاریخ نکاح مجدد است؟
گرچه شرط گذر زمان ۵ساله از ازدواج برای سرپرستی کودک لازم است (با توجه بند الف ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست) لیکن در مورد زوجینی که طلاق گرفته و مجدداً با یکدیگر ازدواج نمایند شرط مزبور ساقط است.
+ برای فرزندخواندگی از خارج از کشور چکار باید کرد؟
ایرانیان مقیم خارج از کشور میتوانند تقاضای سرپرستی خود را از طریق سفارتخانه یا دفاتر حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران به سازمان تقدیم نمایند. سفارتخانه‌ها و یا دفاتر یاد شده موظفند در اجرای این قانون، با سازمان همکاری نمایند و سازمان موظف است با حکم دادگاه صالح به درخواست متقاضی رسیدگی نماید.
+ آیا می‌توان کودکی که دارای پدر هست را به فرزند خواندگی گرفت؟
در صورت تایید مقام قضایی و وجود شرایطی مثل بد سرپرستی یا بی‌سرپرستی امکان‌پذیر می‌باشد.
+ یک خانم که همسرشون فوت کردن و یک فرزند دارند میتوانند یک کودک دیگر را به فرزندخواندگی بگیرند؟
بله تحت شرایطی این امر امکان پذیر است اما باید از طریق مراجعه به اداره بهزیستی تقاضای خود را ارائه بدهید و شرایط خود را توضیح دهید.
+ آیا می‌توان کودکی را در سن ۲۰ سالگی به فرزندخواندگی قبول کرد؟
یکی از شرایط به سرپرستی گرفتن داشتن حداقل ۳۰ سال سن و در صورت مجرد بودن فقط به دختر و زنان مجرد این امر واگذار می‌گردد.
شرایط فرزند خواندگی برای زنان مطلقه
آیا راهی وجود دارد که یک خانم که همسرشون فوت کردن و یک فرزند دارند؛ بتواند یک بچه دیگر را به فرزندخواندگی بگیرد
تحت شرایطی امکان‌پذیر است و بهتر است که از اداره بهزیستی شهر خود پیگیری شود. از جمله شرایط فرزندخواندگی شامل موارد زیر است:
- زن و شوهر داوطلب سرپرستی، ایرانی و مقیم ایران باشند.
- پنج سال تمام از تاریخ ازدواج آنها گذشته و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند.
- سن یکی از زوجین حداقل سی سال باشد.
- زوجین دارای محکومیت جزائی مؤثر بعلت ارتکاب جرائم عمدی و مهجور نباشد.
- زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.
- زوجین یا یکی از آنها دارای تمکن مالی باشند.
- زوجین مبتلا به بیماری صعب العلاج نباشند.
- زوجین معتاد به مواد الکلی یا مواد مخدر و سایر اعتیادات مضر نباشند.
- هرگاه زوجین پزشکی نتوانند صاحب فرزند شوند معافیت از شرایط 2 و 3 به عهده دادگاه است.
شرایط فرزند خواندگی برای زنان مجرد
الف) خانم مجرد نباید فرزند داشته باشد. اما اگر خانم مجرد بخواهد سرپرستی؛ خواهران و برادران یا برادرزاده‌ها یا خواهرزاده‌ها یا نوه‌های خود را به عهده بگیرد، داشتن فرزند بلامانع است.
ب) قانون به خانم‌های مجرد اجازه داده است که فقط کودک دختر را به سرپرستی بپذیرند. اما اگر خانم مجرد واجد شرایطی بخواهد سرپرستی برادر یا پسر برادر یا پسر خواهر یا نوه خود را بپذیرد، بهزیستی موضوع را به دادگاه منعکس می‌کند. اگر دادگاه این امر را بپذیرد، بهزیستی فرایند انجام کار را ادامه خواهد داد.
ج) دختران و زنان بدون شوهر باید دارای منزل مسکونی به صورت مستقل باشند. البته ملکی یا استیجاری بودن منزل تفاوتی ندارد. اگر متقاضی در منزلی به همراه اعضاء خانواده خود زندگی می‌نماید، منزل مذکور باید دارای امکانات رفاهی برای کودک باشد. همچنین اعضاء خانواده نیز باید بررسی شوند.
مواد قانونی مهم مرتبط با فرزندخواندگی
* ماده ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:
افراد زیر میتوانند سرپرستی کودکان و نوجوانان مشمول این قانون را از سازمان درخواست نمایند.
الف – زن و شوهری که پنج‌سال از تاریخ ازدواج آنان گذشته باشد و از این ازدواج صاحب فرزند نشده باشند، مشروط به این‌که حداقل یکی از آنان بیش از سی‌سال سن داشته باشد.
ب – زن و شوهر دارای فرزند مشروط بر این‌که حداقل یکی از آنان بیش از سی‌سال سن داشته باشد.
ج – دختران و زنان بدون شوهر، در صورتی که حداقل سی سال سن داشته باشند، منحصراً حق سرپرستی اناث را خواهند داشت.
تبصره ۱- چنانچه به تشخیص سازمان پزشکی قانونی امکان بچه‌دار شدن زوجین وجود نداشته باشد، درخواست‌کنندگان از شرط مدت پنج‌سال مقرر در بند (الف) این ماده مستثنی می‌باشند.
تبصره ۲- چنانچه درخواست‌کنندگان سرپرستی از بستگان کودک یا نوجوان باشند، دادگاه با اخذ نظر سازمان و با رعایت مصلحت کودک و نوجوان می‌تواند آنان را از برخی شرایط مقرر در این ماده مستثنی نماید.
تبصره ۳- اولویت در پذیرش سرپرستی به ترتیب با زن و شوهر بدون فرزند، سپس زنان و دختران بدون شوهر فاقد فرزند و در نهایت زن و شوهر دارای فرزند است.
تبصره ۴- درخواست‌کنندگان کمتر از پنجاه سال سن، نسبت به درخواست‌کنندگانی که پنجاه سال و بیشتر دارند، در شرایط مساوی اولویت دارند.
تبصره ۵ – در مواردی که زن و شوهر درخواست کننده سرپرستی باشند، درخواست باید به طور مشترک از طرف آنان تنظیم و ارائه گردد.
* ماده 6 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:
درخواست‌کنندگان سرپرستی باید دارای شرایط زیر باشند:
الف – تقیّد به انجام واجبات و ترک محرمات
ب – عدم محکومیت جزائی موثر با رعایت موارد مقرر در قانون مجازات اسلامی
ج – تمکن مالی
د- عدم حجر
ه- – سلامت جسمی و روانی لازم و توانایی عملی برای نگهداری و تربیت کودکان و نوجوانان تحت سرپرستی
و- نداشتن اعتیاد به مواد مخدر، مواد روانگردان و الکل
ز- صلاحیت اخلاقی
ح – عدم ابتلاء به بیماری‌های واگیر و یا صعب‌العلاج
ط – اعتقاد به یکی از ادیان مصرح در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
تبصره ۱- رعایت اشتراکات دینی میان سرپرست و افراد تحت سرپرستی الزامی است. دادگاه صالح با رعایت مصلحت کودک و نوجوان غیرمسلمان، سرپرستی وی را به درخواست‌کنندگان مسلمان می‌سپارد.
تبصره ۲- درصورتی که متقاضی سرپرستی، ادعای یافتن طفلی را بنماید و ادعای وی در دادگاه ثابت شود، چنانچه واجد شرایط مندرج در این قانون برای سرپرستی باشد در اولویت واگذاری سرپرستی قرار میگیرد.
* ماده 7 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:
درخواست‌کنندگان نمی‌توانند بیش از دو کودک یا نوجوان را سرپرستی نمایند مگر در مواردی که کودکان یا نوجوانان تحت سرپرستی، اعضای یک خانواده باشند.
* ماده 8 قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست:
سپردن سرپرستی افراد موضوع این قانون در صورتی مجاز است که دارای یکی از شرایط ذیل باشند:
الف – امکان شناخت هیچ یک از پدر، مادر و جد پدری آنان وجود نداشته باشد.
ب – پدر، مادر، جدپدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری آنان در قید حیات نباشند.
ج – افرادی که سرپرستی آنان به موجب حکم مراجع صلاحیتدار به سازمان سپرده گردیده و تا زمان دو سال از تاریخ سپردن آنان به سازمان، پدر یا مادر و یا جدپدری و وصی منصوب از سوی ولی قهری برای سرپرستی آنان مراجعه ننموده باشند.
د- هیچ یک از پدر، مادر و جدپدری آنان و وصی منصوب از سوی ولی قهری صلاحیت سرپرستی را نداشته باشند و به تشخیص دادگاه صالح این امر حتی با ضم امین یا ناظر نیز حاصل نشود.
تبصره ۱- چنانچه پدر یا مادر یا جدپدری کودک یا نوجوان و وصی منصوب از سوی ولی قهری مراجعه کنند، دادگاه در صورتی‌که آنان را واجد صلاحیت لازم ولو با ضم امین یا ناظر تشخیص دهد و مفسده مهمی نیز کودک یا نوجوان را تهدید نکند؛ با اخذ نظر سازمان با رعایت حق حضانت مادر و تقدم آن نسبت به استرداد آنان حکم صادر می‌کند در غیر این‌صورت حکم سرپرستی ابقاء می‌شود.
تبصره ۲- در صورت وجود اقارب طبقه دوم و تقاضای هر یک از آنان و وجود شرایط، سرپرستی به وی واگذار می‌شود و در صورت تعدد تقاضا و یکسانی شرایط متقاضیان، سرپرست با قرعه انتخاب می‌گردد. در صورت نبود اقارب طبقه دوم بین اقارب طبقه سوم بدین نحو عمل می‌شود.
[وکیل مرتبط: وکیل خانواده ]
